Οι νερόμυλοι των Ιμπραμιανών

Ηταν 7 στημένοι ,κατά μήκος της ποταμίσσας, και σε αρκετή αποσταση ο ένας από τον άλλο.Ο πρώτος ήταν στημένος στου παπά ντρουλή και ο τελευταίος στην περιοχή ανεράψενας , κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ,όπου εκεί βρίσκονται οι πηγές του ποταμού μπραμιανού.
Ο τελευταίος ήταν ο σημαντικότερος γιατί άλεθαν εκεί οι περισσότεροι παραγωγοί σιτηρών .Κτίστηκαν στην Ενετοκρατία τον δέκατον έβδομο αιώνα και ανήκαν σε Ενετούς μυλωνάδες .Όταν έφυγαν τούς άρπαξαν οι νέοι κατακτητές.
 Λειτουργούσαν μέχρι το 1940. Το επόμενο έτος βορβαδίστηκαν από τα Γερμανικά στούκας για μιά ολόκληρη μέρα γιατί τα εξέλαβαν ως Εγγλέζικα ποταμόπλοια . Τα περισσότερα σπιτάκια κατέρευσαν και έμειναν μόνο οι πύργοι , που σώζονταν μέχρι σήμερα οι δύο .Στο νερόμυλο του παπά ντρουλή άλεθε ο παππούς μου , γιατί ήταν πιό κοντά στο μετόχι του αλλά και γιατί τα αλέσματα , ήταν καλύτερης ποιότητας.
 Έλεγε ακόμη ότι ο νερόμυλος άλεθε την ώρα 100 οκάδες κριθάρι , και ο μυλωνάς έπαιρνε σε όγκο κα οχι σε βάρος το πέντε της εκατό ,σαν αλεστικά .Για την κατασκευή των νερομυλων ,αλλά και για τον αλεστικο μηχανισμό πολύ λίγα γνωριζουμε .Θα εξιστορίσω όσα ακουσα από τη μητέρα μου πρίν από λίγες ώρες .Ο μηχανισμός άλεσης στεγαζόταν μέσα στο σπίτι του μυλωνά. Το σπίτι ήταν κτισμένο με πέτρες και λάσπη και έφερε δύο επίπεδα .Στο πιό χαμηλό , περίμεναν οι πελάτες με τα σακιά τους , και στο υψηλότερο στεκόταν ο μυλωνάς. Εκεί στηνόταν ο μηχανισμός άλεσης και άλεθε τα σιτηρά .
.Ο μηχανισμός ήταν πολύ απλός και γινόταν με διάφορους τρόπους. Μιά φτερωτή από ξύλο με τη βοήθεια της πίεσης του νερού γύριζε τις μυλόπετρες .Κοντά στον μύλο ήταν στερεωμένο ένα μεγάλο χωνί , μέσα στο οποίο ,ο μυλωνάς έριχνε τα σιτηρά. Αυτά περνούσαν κάτω από τις μυλόπετρες και αλέθονταν . Εξωτερικά και ανεξάρτητα από τον μύλο ,υπήρχε ο πύργος .Ήταν κτισμένος από πέτρες και λάσπη σε σχήμα κυλινδρικό . Το ύψος του εξαρτωνταν από την κλίση του εδάφους  αλλά και από το σημείο παροχέτευσης του νερού .Συνήθως κυμαινόταν , ανάλογα και με την μορφολογία του εδάφους από δέκα έως είκοσι μέτρα
Εσωτερικά ο πύργος είχε μια κατακόρυφη τρύπα  που όσο κατέβαινε προς τα κάτω στένευε , προφανώς για να αυξηθεί η πίεση του νερού. Στην οριζόντια έξοδο το νερό χτυπούσε την φτερωτή με δύναμη λόγω της υδροστατικής διαφοράς την οποια εξανάγκαζε να περιστρέφεται
.Η ενέργεια  της φτερωτής περνούσε στις μυλόπετρες για το άλεσμα. Αυτό γινόταν όταν το νερό ερχόταν από δεξαμενές και δεν υπήρχε σταθερή ροή .Όταν η ποσότητα του νερού ήταν πολύ μεγάλη , όπως συνεβαινε στον νερόμυλο του παπά ντρουλή , το νερό που ερχόταν από το κανάλι, έπεφτε  με ορμή μέσα σε ένα ξύλινο αγωγό  που βρισκόταν πάνω απο τον μύλο και έβρισκε κατευθείαν τη φτερωτή και την έθετε σε περιστροφικές κινήσεις με αποτέλεσμα ο μύλος να λειτουργεί και σε δωδεκάωρη βάση .
Τελειώνοντας να πω ότι σήμερα στα Μπραμιανά σώζονται μόνο δύο πύργοι χωρίς τα σπιτάκια  και της μυλόπετρες  και σιγά-σιγά καταρρέουν από τις διαβρώσεις .Χρειάζονται αναπαλαίωση .
Θα έλεγα  για χάριν της ιστορικής μας κληρονομιάς ο ένας απο τους δύο να αναπαρασταθεί για λόγους τουριστικής επισκεψιμότητας 
 Νίκος Ασπραδάκης  1- 4- 2012